De huidige Sint-Janskerk werd gebouwd op een plek waar al eerder kerken stonden. De fundering uit de 15e eeuw, had in 1552 door blikseminslag nog een brand te verduren gehad, waardoor de kerk moest worden hersteld.
De beeldenstorm ging aanvankelijk aan deze langste kerk van Nederland voorbij, omdat het stadsbestuur trouw bleef aan koning Filips II van Spanje. Gevluchte prinsgezinden kwamen echter terug en kregen al rap de overhand in de stad en de meerderheid in het stadsbestuur. Dit besloot vervolgens om zich achter de Van Oranje te scharen onder voorwaarde dat er godsdienstvrijheid moest zijn voor beide stromingen.
Dit voorkwam niet dat drie weken later een protestantse menigte de kerk binnenstroomde om de kerk te plunderen. De meest waardevolle voorwerpen waren toen al elders verborgen. De glas-in-lood ramen van Crabeth bleven gespaard, zelfs het raam dat koning Filips II en zijn gemalin Mary Tudor aan de kerk hadden geschonken, waarop ze zelf zijn afgebeeld.
Daarna klonk het hol in de lege kerk, want de Staten van Holland verboden de uitoefening van het rooms-katholieke geloof, ondanks de gemaakte afspraken. De kerk werd in 1573 in gebruik genomen door de gereformeerden. Gelovigen tijdens zo’n dienst moesten staan of wat rondlopen, want alleen mensen die het zich konden verloven, mochten gebruik maken van de zitplaatsen.
Drie jaar lang duurde de werkzaamheden aan de verhoging van het middenschip tot op koorhoogte. Dit was in 1593 klaar. Investeringen in nieuwe glazen gingen gewoon verder. De glazen over het Ontzet van Leiden werden geschonken door de stad Delft en Het ontzet van Samaria door de stad Leiden. Ook Rotterdam en Amsterdam schonken glazen. Hoog in de dwarsbeuk, het middenschap en het torenportaal komt twaalf keer het wapen van Gouda terug.
De toren werd bekroond met een nieuwe spits waardoor het langzaam een basilicale kerk werd. Doordat de dubbele rij dwarskappen haaks aansluit op de hoofdbeuk, konden de vensters tot bijna aan het dak worden opgetrokken en ontstond een prachtige lichtwerking. Om het dak niet te zwaar te maken, kreeg het houten tongewelven.
De bouwstijl is de Hollande gotiek: sober, geen fratsen als luchtgewelven of ornamenten. Er zijn ook spitsbogen, maar ronde bogen toegepast, zoals paste in de renaissance die soberheid betrachtte.
Interieur van de Sint-Janskerk te Gouda, Jan Goeree, naar Arent Lepelaer, 1680 - 1731
Vanwege de glas-in-lood-ramen is de kerk wereldberoemd. De glazen worden tegenwoordig aan de buitenzijde beschermd door transparante ruiten en kunnen er eenvoudig uit worden genomen voor onderhoud of om ze elders te exposeren, zoals onlangs met 9 ruiten gebeurde in het Rijksmuseum.
70 Ramen
Alle 70 glas-in-lood ramen van de kerk zijn genummerd. Van de bekendste 'glazeniers', de gebroeders Dirck en Wouter Crabeth, is een twintigtal ramen in de St.-Janskerk van Gouda aanwezig. De schenkers van de 16e-eeuwse glazen zijn veelal afgebeeld in de benedengedeelten van de ramen met hun heraldische wapens, die daarmee een bron van bestudering vormen. Na de pauze die volgde na 1572, werd in 1594 de beglazing voltooid.
De kerk is 123 meter lang en 49 meter breed.
In 2022 kreeg de kerk zijn katholieke interieur en daarme de oude luister terug. Ter gelegenheid van een drukbezochte tentoonstelling in het kader van het 750-jarig bestaan van de stad Gouda.
Reactie plaatsen
Reacties