Vanaf 21 mei weer 'gewoon' varen

Week 49 2020

1787 Gouwenaar Cornelis de Lange van Wijngaarden hield prinses Wilhelmina in gijzeling

30 nov. 2020

De doortastende Wilhelmina van Pruisen, vrouw van stadhouder Willem V van Oranje-Nassau werd in 1787 door de patriotten halverwege Schoonhoven en Haastrecht bij Bonrepas aan de Vlist aangehouden en naar naar Hekendorp geleid. In het buurtschap Goejanverwellesluis werd ze ingerekend door het Goudse Vrijcorps onder leiding van Gouwenaar Cornelis de Lange van Wijngaarden. Beleefd maar dwingend sloot hij haar op in een boerderij naast de sluis. Wat was er aan de hand?

De prinses was op vrijdag 28 juni 1787 met twee koetsen en een sjees onderweg van Nijmegen naar Den Haag om, naar haar eigen zeggen, een eind te maken aan de overspannen situatie waar haar gestresste echtgenoot door zijn starre optreden in verzeild was geraakt. Er waren rellen geweest waar de stadhouder niet het hoofd aan kon bieden en waardoor hij gedwongen was de residentiestad te verlaten. Willem was geen held en overwoog zijn taken neer te leggen. Zijn vrouw vond dat geen goed plan.

De zondag voor haar ‘aanhouding’ , had een minderheid van de Staten van Holland Willem gevraagd de orde te herstellen, maar daar had hij geen zin. Hij moest worden omgepraat door de oranjegezinde Gijsbert Karel van Hogendorp en zonder twijfel heeft Wilhelmina hier ook een rol gespeeld.

Dat de prinses zo snel daarna terug wilde keren naar Den Haag, werd gezien als provocatie door de tegenstanders van de stadhouder, de patriotten. Een vriend van het kamermeisje van Wilhelmina had de Goudse patriottenleider Cornelis Johan de Lange van Wijngaarden laten weten dat Wilhelmina onderweg was. Niet wetende dat ze in de val zou lopen had de prinses er de sokken in gezet. Ze was om half zes ‘s ochtends vertrokken en had paarden gewisseld in Tiel en Nieuwpoort.

In Haastrecht stonden de volgende paarden al te trappelen en op Huis ten Bosch in Den Haag waren de levensmiddelen voor het avondmaal al besteld. Zover zou Wilhelmina die dag echter niet komen, want de patriotten onderschepten haar eenvoudig in Bonrepas. Ze brachten haar met haar gezelschap naar Hekendorp, waar ze in de boerderij van Arie Leeuwenhoek in het kaaspakhuis onder bewaking werd ondergebracht.

Cornelis de Lange, die de heer van Wijngaerden en Ruygbroek was, en ‘De Lange van Wijngaarden’ werd genoemd, vroeg vervolgens aan de Hollandse Staten of Wilhelmina het recht had om door te reizen, maar die toestemming kreeg ze niet; ze zou immers de rust in gevaar kunnen brengen.

De patriotten lieten haar daarna naar Schoonhoven terugkeren om het besluit op haar protest tegen de weigering af te wachtten. Toen er na twee dagen nog geen toestemming was, keerde ze woedend terug naar Nijmegen.

De Lange van Wijngaarden was trouwens geen domme jongen die een onbezonnen daad begin. Hij had in Gouda op de Latijnse school gezeten en was lid van de vroedschap van Gouda. Met ondermeer Jacob Blauw had hij de Goudse patriotistische beweging opgezet die de landelijke beweging steunde. Deze wilde af van de vriendjespolitiek die door de stadhouders werd bedreven.

Wilhelmina vond in Duitsland haar broer, de Pruisische vorst, bereid om haar man te helpen de touwtjes weer in handen te krijgen, waarna de Pruisische bezetting van de Republiek volgde. Op zondag 23 september kon Wilhelmina daardoor wel naar Den Haag gaan en kon ze het niet laten om triomfantelijk via Gouda te reizen.

Vanaf 21 mei weer 'gewoon' varen

Reactie plaatsen

Reacties

Wonen aan de Turfmarkt

Schout-bij-nacht op de Gouda

Gevechten bij Italië

Admiraal door sneuvelen De Ruyter

Graf in Sint Janskerk

Eigenaar steenfabriek