Pieter Pourbus was een beroemd schilder en cartograaf die tot in het begin van de Gouden Eeuw in Brugge leefde, waar hij in 1584 overleed. Pourbus werd in 1523 geboren in Gouda. Waarschijnlijk belandde hij al rond zijn twintigste in Brugge op uitnodiging van de Brugse schilder Lancelot Blondeel. Pourbus trouwde met Blondeels dochter in 1549 en is dan al lid van het Sint Lucasgilde, het ambacht van kunstschilders.

Pourbus schilderde in de stijl van de Brugse school, het resultaat van Vlaams-Italiaanse invloeden. Hij maakte tekeningen, beelden en landkaarten, daarnaast was hij architect en ingenieur. Hij speelt een belangrijke rol in Brugge dat door door Antwerpen was voorbijgestreefd. Zijn eerste belangrijke opdracht was om de triomfale intocht van Karel V te schilderen en de kroning van Filips II in Brugge. Hij werd befaamd als portrettist die haarscherp detailleert en als scenarist van Bijbelse thema’s.

Hij ontving orders tot vanuit de Canarische eilanden. Ook de stad Gouda was klant; hij schilderde twee altaarstukken, waarvan een voor de Sint Janskerk, maar daar kwam hij niet voor terug naar zijn geboortestad.

Zijn zoon Frans Pourbus de Oudere (1545-1581) en zijn, aan het Franse hof populaire kleinzoon en portrettist Frans Pourbus de Jongere (1569-1622) traden in zijn voetsporen.

Werk van Pieter Pourbus is te zien in de vaste collectie van Museum Gouda: 

Dirck (±1505 - 1574) en zijn broer Wouter (I) Pieterszoon Crabeth (±1520 - 1589) waren beiden begenadigde 16e-eeuwse Goudse glazeniers. Voordat de gebroeders actief werden waren er al glasschilders in Gouda. De grote bloei zette zich pas in met het werk van Dirck, die na de grote kerkbrand in 1552 opdracht kreeg om ramen van voor de Sint Janskerk te maken. Drie jaar later werd het eerste raam achter het hoofdaltaar aangebracht, 'De doop van Jezus door Johannes de Doper'...

Koning Filips II van Spanje gaf de opdracht tot het maken van het monumentale Koningsglas, het Zevende Glas. Margaretha van Parma wilde toen een Hertoginneglas. De bisschop van Utrecht wilde toen ook niet achterblijven en gaf een opdracht, evenals Prins Willem van Oranje en velen na hem. Verder maakte Dirck naast schilderstukken en tekeningen ook ontwerpen voor het weven van gobelins.

De broers hadden het niet van een vreemde. Hun vader ‘meester Peter Crabout’ was glasmaecker in Cuyk geweest. Van de gebroeders Crabeth is verder weinig bekend. Wouters nakomelingen bekleedden bestuurlijke functies in het stadsbestuur van Gouda.

Zijn zoon Pieter was burgemeester van Gouda. Kleinzoon Wouter Crabeth werd een van de beroemste kunstschilders van de stad en lid van de Bentvueghels.

Dirck Crabeth was bevriend met de Goudse schilder Cornelis Jacobsz Ketel (†1567) en moedigde diens gelijknamig neef Cornelis Ketel aan eveneens te gaan schilderen.

Van de gebroeders Dirck en Wouter Crabeth zijn een 20-tal ramen te zien in de Sint Janskerk. De circa 20 meter hoge ramen hebben vele oorlogen overleefd en behoren tot het rijksmonumentale erfgoed en trekken ook internationale belangstelling.

• In Gouda zijn in 1873 de Crabethstraat en in 1883 het Crabethpark naar hen genoemd.

Zie ook Gebrandschilderde glazen in de Sint-Janskerk 

In Gouda werd in 1466 een klooster gesticht voor De Orde van de Clarissen. Dat gebeurde door de stadsheer van Gouda, hertog Karel de Stoute van Bourgondië. De Orde van de Clarissen is de vrouwelijke tak van de bedelorde van de Franciscanen, opgericht in 1212 door een volgelinge van Fransciscus van Assisi, de naamgeefster Clara Sciffi...

Ze stichtte ‘De Arme Vrouwen van San Damiano’ en leefde in navolging van de Bijbels Jezus van Nazareth in radicale armoede. Ze schreef zelf de kloosterregels. Na haar dood werd ze bijgezet in de kerk waar Franciscus werd begraven en verklaarde paus Alexander IV haar heilig. Zij werd in Europa bekend als Clara van Assisi. Vanwege haar visioenen benoemde Paus Pius XII haar tot patrones van de televisie in 1958. De ook wel Armen Claren genoemde nonnen hadden geen persoonlijke bezittingen en hielden zich bezig met de armenzorg, aanbidding en boetedoening. 

Eind 15e eeuw woonden er zo’n 35 nonnen in het  Klooster. Er was ook een kloosterkapel. De watergeuzen maakten een eind aan hun verblijf. Tijdens de opstand in 1573 werden de Goudse kloosters geplunderd en kort daarop werden de kloostergemeenschappen opgeheven. Het Clarissenklooster ging deels tegen de vlakte. De kapel deed daarna dienst als stadswerkplaats en werd in 1690 gesloopt.

Aan het archeologisch onderzoek, voorafgaand aan de nieuwbouw van dit gebied dat nu Clarissenhof heet, kwam er meer dan verwacht boven de grond van het oude klooster. Ondermeer stoffelijke resten van 14 personen. Voorzitter Hans Verweij van de Archeologische Vereniging Golda noemde met name de vondst van een straatje dat nog intact was, een hoogtepunt. Ook was de ontdekking dat er niet alleen vrouwen, maar ook mannen en kinderen bij het vrouwenklooster lagen begraven bijzonder. In het boek Ora et Labora werden alle bevindingen vastgelegd. Dit werd uitgegeven in het kader van het 50-jarig bestaan van Golda.

Van het kasteel Te Vliet in het buurtschap Rozendaal van de voormalige heerlijkheid Te Vliet aan de Goudsestraatweg tussen Haastrecht en Oudewater, rest alleen nog een stuk muur van 135 centimeter dik. Aan twee kanten is nog te zien dat er een gracht was. Vermoedelijk had het kasteel vroeger een voorburcht aan de zuidzijde. De donjon (woontoren) had een kelder. Het stuk muur is waarschijnlijk de noordkant daarvan. In deze wand is het restant van een venster en een schoorsteenkanaal te zien.

Gerrit van Vliet bij moord op Floris V?

Het slot werd waarschijnlijk gebouwd tussen 1250 en 1300 door Gerrit I van Woerden, getrouwd met Ada van den Binckhorst. Gerrit was de broer van Herman VI van Woerden, de man die in 1296 betrokken was bij de moord op Graaf Floris V. Ook Gerrit van den Vliet was enige tijd verdachte in deze zaak, maar hij werd vrijgesproken. Na de bouw van zijn kasteel, dat volgens sommigen daar was gebouwd om er tol te heffen van passanten via de Hollandsche IJssel. ging hij zich Heer van Vliet noemen.

Jan van Vliet vergiftigde Jan zonder Genade 

In 1404 was zijn nazaat Jan II van Vliet (1390-1424) kasteelheer. Hij was getrouwd met niemand minder dan Beatrice van Beieren, de bastaarddochter van Willem VI van Beieren, Graaf van Holland, Zeeland en Henegouwen.  Jan II werd de hofmeester van zijn schoonvader aan het Haagse Hof. Na Willems dood werd Jan II hofmeester van Willems bikkelharde broer Jan van Beieren, bekend als Jan zonder Genade. Volgens de overlevering heeft Jan van Vliet hem in 1425 op verzoek van zijn schoonzus , de gravin Jacoba van Beijeren, vergiftigd door de pagina's van het getijdenboek van de graaf met gif in te smeren.

Jan van Vliet werd ervoor opgepakt en veroordeeld. Daarna werd hij onthoofd en gevierendeeld. Zijn resten werden in de vier grote steden bij de poorten gehangen als afschrikwekkend voorbeeld.

Het kasteel was in 1497 al in zo’n slechte staat dat het geen gevangenen kon opnemen. In 1515 stond alleen de donjon er nog.

De heren van den Vliet bemoeiden zich weinig met het reilen en zeilen van de stad Oudewater.

1562 Jan IV van den Vliet was de baljuw van Oudewater, waar hij ook woonde. Hij trouwde met Maria van Duivenvoorde en stierf in 1584. Hun enige zoon Hubert volgde kort daarop. Misschien werd daarom het slot, dat na de inname van Oudewater mogelijk verder ontmanteld is, nooit opgeknapt. Huberts zus Hendrina huwde in 1604 met Jan van Doornik en kregen een dochter die ook jong overleed.

De heerlijkheid met de restanten werd toen geërfd door Jans neef Antonis van Woerden van Vliet die trouwde met Geertruyt van Bronkhorst. Na Antons dood ging het over op zijn zus Maria en toen zij kinderloos overleed naar hun jongste zus Emerentia.

Anna laatste nazaat van Gerrit van Woerden

Hun achternichtje jonkvrouw Anna van Woerden van Vliet kreeg in 1605 als laatste telg de heerlijkheid in bezit, het kasteel was toen allang een ruïne. In 1624 stierf deze laatste erfgename van de stichters van het kasteel die getrouwd was met Andries van Bronkhorst.

Anna’s zwager, jonker Willem van Bronkhorst, kreeg het na haar overlijden in handen.

Driehonderd jaar lang was het toen in eigendom geweest van de nazaten van de stichter Gerrit van Woerden.

In een boek van Gouthoven uit 1632 staat dat kasteel Te Vliet een ruïne is; "vergaan, maar niet gevallen." Van Te Vliet is niet bekend of er ooit een belegering of slag heeft plaatsgevonden. 

Toen stadhouder Willem III het gebied tijdens het Rampjaar in 1672 bezocht, trof hij er volgens de verslagen een bouwval aan.

Van Bronkhorst, naar Van Bourgogne, Rubempré naar Bisdom

Het was toen door overeving van de Bronkhorsts overgegaan naar graven van Bourgogne, gevolgd door vorsten van Rubempré.

De heerlijkheid, met de ruïne werd in 1755 door de Goudse koopman Theodorus Bisdom gekocht van Maximiliaan Leopold van Merode, prins van Rubempré, zodat hij de titel Heer van Vliet kon dragen. Deze familie Bisdom van Vliet kreeg in en rond Haastrecht bestuurlijk wel veel in de melk te brokkelen.

De stichting Bisdom van Vliet, waarin alle familiebezittingen werden ondergebracht door laatste telg van de familie jonkvrouwe Paulina Maria Lefèvre de Montigny-Bisdom van Vliet, waarover elders meer, verkocht het restant in 1985 aan de particulier G. Pons.

We gaan terug naar het begin van onze jaartelling en belanden in het ondoordringbaar moerasbossengebied van de Rijn/Maasdelta. Aan de rand van deze enorme veengebieden en op oevers van de kreken in de Maasdelta aan de Rotterdamse kant vestigen zich mensen. Met sloten en duikers ontwateren ze het gebied om landbouwgrond te creëren.

We zien dat het veenpak daardoor inklinkt, het rivierwater dieper landinwaarts doordringt en daar vervolgens zand en slib afzet. De kreken worden daardoor ondieper en het water zoekt zijn weg verder, zodat deze waterlopen breder en langer worden.